ZWARE BENEN

Herken je dat… als je begint met sporten dat het in begin altijd best zwaar is. Als ik begin met joggen heb ik altijd het gevoel: “dit houd ik nog geen 10 minuten vol”. Met fietsen heb ik dat trouwens niet. En als je dan een aantal minuten op weg bent verdwijnt het zware gevoel in je benen en gaat het gewoon lekker. Maar de volgende training heb je toch weer dat zelfde gevoel. 

Weet je wat de oorzaak is? MELKZUUR. Aan het begin van een inspanning ontstaat deze stof (bijna) altijd.

Als je begint te joggen hebben je spieren natuurlijk meer energie nodig. Je ademhaling gaat sneller en ook je hartritme versnelt. Je bloed stroomt dus sneller. De brandstof (glucose) gaat naar de spieren om daar ATP te produceren. ATP is DE energievorm (zie blog 16 febr). 

Uit 1 molecuul glucose kun je ongeveer 36 ATP-tjes maken. Maar dan moet glucose wel volledig afgebroken worden en daar is zuurstof voor nodig. En daar zit nu juist het probleem. Aan het begin van je training is de zuurstof-leverantie nog niet optimaal. Je lichaam kan niet van het ene op het andere moment in de ‘inspanningsmodus’ geraken. Dat kan alleen geleidelijk. 

Dus aan het begin van je training wordt glucose slechts gedeeltelijk afgebroken. Het melkzuur dat dan ontstaat zorgt voor het zware gevoel in je benen. Het levert trouwens ook nog maar weinig energie op. Slechts 2 ATP per molecuul glucose. Het melkzuur verzuurt je spieren; het zorgt voor een schadelijk milieu in je weefsels. Het doet pijn! Allerlei processen verlopen slecht. Heel veel melkzuur in je spieren belemmert de beweging. 

               zonder zuurstof:   Glucose ➜  2 Melkzuur + 2 ATP

               met zuurstof:         Glucose + zuurstof ➜ Koolstofdioxide + Water + 36 ATP

Gelukkig komt na een tijdje sporten je circulatie goed op gang. Je spieren worden warmer en daardoor bereikt de ingeademde zuurstof je spiercellen. Als er dus genoeg zuurstof is, verandert glucose in koolstofdioxide en water (verbranding). Je profiteert nu maximaal van je brandstof en het goede nieuws; het melkzuur wordt  afgebroken en van de energie die er in zat profiteer je ook nog. Daar zorgt de lever voor. Die verandert het melkzuur weer in glucose en nu je genoeg zuurstof binnenkrijgt kun je daar alle energie uithalen.

Als je wedstrijden loopt, fietst of schaatst weet je dat een warming up voor de wedstrijd een must is. De warming up helpt je voorbij de ‘zware benen-periode’ waardoor je ‘melkzuurvrij’ aan de wedstrijd kunt beginnen.

Tijdens een wedstrijd ontstaat vaak toch nog melkzuur. Dat heeft natuurlijk alles te maken met de intensiteit / snelheid. Een cooling down achteraf  zorgt dan weer voor een versneld verdwijnen van het gevormde melkzuur. Hierover later meer….

STRAK

Ik zie overal reclame voor sportscholen. Ze stunten met goedkope abonnementen. Op de foto’s worden strakke lijven met bijbehorende six-packs getoond en beloofd. Ja, en wie wil dat nou niet? De sportscholen doen volgens mij goede zaken. 

Een aantal maanden geleden maakt Filemon een programma “Filemon staat strak”. Hij ging voor het ultieme strakke lijf. Omdat na de eerste weken de training niet genoeg progressie was ging hij anabolen gebruiken. Zijn doel, het halen van de cover op een Fitness-blad heeft hij niet gehaald maar de geplande foto-shoot  ging wel door. In de afleveringen van “Filemon staat strak” zie je dat hij keihard moet trainen. Een six-pack krijg je niet voor niets. En ook passende voeding is belangrijk … veel eiwitten.  Logisch, want spieren bestaan vooral uit eiwitten.

Ik heb het dan over de skeletspieren, ook wel dwarsgestreept spierweefsel genoemd. Als je een spiervezel van een skeletspier onder de microscoop legt zie je dwarse streepjes, vandaar de naam. 

Misschien interessant om eens kort in te zoomen op de werking van de spier. Ik vind het in elk geval magisch om te zien hoe ingenieus onze bewegingen tot stand komen. 

En wat voor weefsel is spierweefsel en hoe spieren eigenlijk werken?

Spieren kunnen verkorten en weer verlengen. Dat is natuurlijk de clou van beweging. Een spier die verkort is, is aangespannen en een spier die op lengte is, is ontspannen. Het werkt dus niet als een elastiek want dat zou betekenen dat een verkorte spier ontspannen zou zijn en een lange spier gespannen.

Om te begrijpen hoe een spier kan contraheren/samentrekken zoom ik eens even in op de microscopische bouw van de spier.

Een spier bestaat uit spierbundels. Spierbundels bestaan uit spiervezels en spiervezels bestaan weer uit microfilamenten. Dit zijn de kleinste samentrekkende deeltjes van de spier. Om te begrijpen hoe de spier samentrekt moeten we een kijkje nemen in de filamenten. Een filament is opgebouwd uit een reeks achter elkaar geschakelde contractiele eenheden, de sarcomeren 

Elk sarcomeer kan een stukje korter worden. Als alle sarcomeren verkorten worden alle filamenten korter en daarmee alle spiervezels en spierbundels. De hele spier wordt dus korter.

Elk sarcomeer bestaat uit twee soorten eiwit; het actine en het myosine.

Spiecontractie wordt ook wel “het mechanisme van de glijdende filamenten” genoemd. De twee spiereiwitten (actine en myosine) schuiven in elkaar waardoor de sarcomeren verkorten. 

Dat glijden van de filamenten gaat natuurlijk niet vanzelf. Op één van de spiereiwitten, het myosine, zitten een soort uitsteekseltjes. Deze myosinekopjes kunnen aan het actine hechten en door middel van een soort roeibeweging verplaatsen ze het actine. Actine glijdt over het myosine. De spier wordt dan korter. Als de myosinekopjes loslaten van het actine kan de spier weer verlengen en dus ook ontspannen.

Bij elke spiercontractie moet een enorm aantal myosinekopjes aan het werk. Ze moeten ‘vastpakken – doorschuiven – loslaten’. En elke keer kost dat energie. En die energie wordt geleverd door ATP. Daar heb ik het in mijn vorige blog over gehad.

ENERGIE

Hé he dat werd tijd. De zon!! De zon heeft al een beetje kracht. Heerlijk! Je voelt de energie van de zon op je huid. De winter is nog niet voorbij maar het voorjaar lonkt toch al een beetje. Ik vond een plekje uit de wind en heb daar lekker een boek zitten lezen.  Zonlicht is energie voor lichaam en geest.

Je realiseert je het het misschien niet maar wij (en ook de hond, de kat, het paard)  ‘lopen’ op zonlicht. Al ons voedsel is er dankzij de zon.  In het donker kan geen plant groeien. En als er geen planten zijn is er voor ons ook geen vlees om te eten. 

Zonnepanelen die op veel daken gelegd worden zetten zonlicht om in een bruikbare energievorm. Met deze energie kun je stofzuigen, koffie zetten of je smart Phone opladen. 

Voor ons is het de kunst om de energie uit ons voedsel om te zetten in een bruikbare energievorm. En dat kunnen we…… Met het verteren en vervolgens verbranden van voedsel laden we een soort interne batterijtjes steeds weer op. Het zijn natuurlijk geen echte batterijtjes maar het zijn moleculen.  Ze heten ATP: Adenosine Tri (=drie) Fosfaat (Phosfaat). De verbinding bevat energie. Door het loslaten van een fosfaat komt er energie vrij. 

Deze energie kun je inzetten voor een hele boel activiteiten die in je lichaam plaatsvinden. Het samentrekken van je spieren bijvoorbeeld doe je door steeds ATP-tjes te splitsen in ADP en een los P-tje. De vrijkomende energie zorgt dus voor beweging. Maar ook allerlei chemische reacties die energie kosten ‘lopen’ op de energie uit ATP. 

Als je veel energie gebruikt moeten je al die batterijtjes ook steeds weer opladen. Vooral de koolhydraten en de vetten uit het voedsel zorgen hiervoor. Met de energie die bij de verbranding hiervan vrijkomt wordt ADP en P weer gekoppeld en heb je weer een energierijke ATP-batterij. 

Alleen voldoende calorieën naar binnen werken volstaat helaas niet om je fit en energiek te voelen. Het systeem dat menselijk lichaam heet zit wat complexer in elkaar. Goed functioneren ervan vraagt goed ‘management’. Ontspanning, beweging, buitenlucht en voldoende slaap zijn belangrijk.

Maar onderschat direct zonlicht op je huid en in je ogen niet. Het voorjaar komt eraan!

BioSoof

Beste lezer. Je bent op mijn blog beland. Fijn! Het is nu zaak om voor jou iets te schrijven waardoor je geboeid raakt en misschien blijft. Daar ga ik dan …

Ik denk dat het goed is om me eerst even voor te stellen.

Ik ben docent biologie. Of liever gezegd was. Ik heb 25 jaar biologieles gegeven en ben daar vorig jaar mee gestopt. De laatste jaren heb ik me, naast mijn werk, ook verdiept in vormen van complementaire behandelingen met name bij paarden. Vooral de Chinese geneeskunde, en dan vooral de filosofie erachter, boeit me erg.

Ik merk, nu ik geen les  meer geef, dat ik iets mis. Ik vond het altijd leuk om iets te maken, te produceren. Ik heb heel wat opdrachten en practica bedacht en gemaakt.

Toen kwam het idee (waarom eigenlijk niet) voor een blog. Het zal vooral gaan over (biologische) onderwerpen die je in het dagelijks leven regelmatig tegenkomt. Wat ik wil proberen is net een tandje dieper te gaan. En omdat ik een paardenvriend ben zal ik het ook over paardenzaken hebben, wat niet wil zeggen dat het voor niet- paardenmensen oninteressant is (ahum, probeer je nu als lezer al vast te houden).

Mijn eerste blog zal gaan over het komende voorjaar en hoe de zon voor energie zorgt. Voor iedereen natuurlijk, mens, paard en hond ....